eve-r-green

" Moje stopy same ruszyły przed siebie. Minęłam obrazy z jedwabiu, na których chińskie mistrzynie malują za pomocą nitek. Kiedyś była to miejscowa tradycja, równie słynna jak sprowadzanie tybetańskich koni i karawany transportujące herbatę. Potem w czasach Rewolucji Kulturalnej niszczono warsztaty i tradycje, a teraz rząd wspiera nieliczne artystki, które z nitki jedwabiu tak cienkiej, że jest niewidoczna w powietrzu, potrafią stworzyć oszałamiający obraz. Znów się zatrzymałam i westchnęłam. Wszystko tu jest poskładane z dwóch części - pięknej i brzydkiej. Z jednej strony obrazy haftowane najdelikatniejszymi nitkami jedwabiu są naprawdę cudownie piękne. Ale z drugiej strony... Czy wiecie skąd się biorą takie nitki? Dawno, dawno temu na gałęziach morwy żyły dzikie jedwabniki. Nie wadziły nikomu, zjadając liście z drzewa, którym nikt inny się nie interesował. Ale niedaleko żył ciekawski gatunek stworzenia, które oprócz jedzenia i spania wciąż kombinowało jak zmienić świat dookoła. Pewnego dnia człowiek zobaczył na morwie białe kokony. Zajrzał do środka. Znalazł tam słodko uśpioną larwę, ale zorientował się też, że posłanie, jakie sobie umościła, było najdelikatniejsze na świecie. Więc zabrał jej łóżko i zaczął kombinować co może z nim zrobić dla siebie. I tak odkrył jedwabną nić. Stąd bardzo blisko było do pomysłu, żeby z nitki tej utkać większą całość. I żeby nie kłopotać się z szukaniem morw i larw, postanowił sprowadzić je na stałe do swojego świata. Udomowił. Dzisiaj nigdzie nie można już spotkać dzikich jedwabników, bo od kilku tysięcy lat owady te są niewolnikami ludzi, dla których tkają i umierają. A raczej, przepraszam, mówiąc dokładnie: tkają i są zabijane. Jedwabnik składa jajka, z których wykluwają się larwy. Bardzo głodne. Mają wielki apetyt i równie wielkie paszcze, którymi bez wytchnienia pożerają liście morwy. Całe ich życie to nieustanna uczta, podczas której rosną tak szybko, że przestają się mieścić we własnej skórze. Zrzucają więc ją cztery razy, pokrywając się nową, większą i bardziej wygodną, a kiedy przychodzi piąty raz, larwy są już tak tłuste i pękate, że mogą rozpocząć następny etap. Wtedy właśnie z wiecznego ucztowania łatwa przechodzi na ścisły post. Zawija się w ciepłą i puchatą kołdrę utkaną z jedwabistej wydzieliny gruczołów ślinowych i zapada w drzemkę. Czeka na najpiękniejszy moment w życiu każdego motyla, kiedy poczuje w sobie siłę, odkryje, że ma skrzydła i zapragnie pofrunąć. Na razie jednak nie rusza się i nie ma kontaktu ze światem. Leży w cudownie miękkim, delikatnym, jedwabnym kokonie i śni. A natura cierpliwie i z miłością przygotowuje larwę do dalszego życia. Kokon jest bezpieczny między innymi dlatego, że został utkany z kilkuset metrów delikatnej nici. Trudno byłoby się z niego wydostać i dlatego kiedy przychodzi odpowiedni moment, larwa zaczyna wydzielać specjalne enzymy, które zmiękczają ścianę i rozkładają jedwab. Wtedy mogłaby wyjść na zewnątrz, zaczerpnąć powietrza pełnego słońca i nowego życia. No ale jak to? Pozwolić larwie na zniszczenie kokonu i drogocennej nitki, na której można zarobić mnóstwo pieniędzy? Człowiek na to nie może się zgodzić. I tym właśnie odróżnia się od innych gatunków na Ziemi, że dla niego najważniejsza jest chciwość. Zabija nie tylko jedwabniki i słonie, ale też samego siebie, bo kupuje tanie jedzenie w proszku, w puszce albo w budce z fast foodem, a kiedy je śmieci, to czuje się potem jak kosz na odpadki i szybciej umiera. Ale wracam do jedwabników. Jeden dzień z życia człowieka przelicza się na jeden rok życia larwy zamkniętej w ciepłym i bezpiecznym jedwabnym kokonie. Po pięciu dniach - czyli patrząc z jedwabnikowej perspektywy - po pięciu latach spokojnej hibernacji w oczekiwaniu na wolność i następny etap życia - przychodzi człowiek. Bierze kokon i wrzuca go do gotującej się wody. Zabija larwę, żeby nie zdążyła zepsuć białego kokonu. W gorącej wodzie nitki jedwabiu zostają zahartowane i łatwiej będzie je odwinąć, a larwa zamordowana. Jeśli wciąż jest tłusta i pełna nadziei, zostanie zjedzona. Taka jest prawda o jedwabnikach, które stały się zakładnikami ludzkiej chciwości. Żeby zrobić pół kilograma jedwabiu potrzeba trzech tysięcy kokonów, czyli trzech tysięcy larw, które zostaną żywcem wrzucone do wrzątku i ugotowane. Rocznie na świecie produkuje się prawie dwieście tysięcy kilogramów jedwabiu. Stałam i wzdychałam. I bilans się z myślami. Nawet sobie nie wyobrażacie jak nieprawdopodobnie piękne są obrazy tkane z jedwabnych nitek. Złote ryby, pandy, kwiaty lotosu, tygrysy i królewny. Jest nawet wyjątkowa sztuka tkania jedwabnego obrazu, który ma dwie strony. Z wierzchu i od spodu przedstawia zupełnie coś innego. Potrafią to tylko najbardziej wybitne tkaczki, ale tradycja zakazuje nauczania tej sztuki. Mogą ją przekazać tylko swoim dzieciom. W sklepach wiszą lśniące, delikatne jedwabne suknie, chusty i szale. Płaszcze, torebki i marynarki. Bluzki we wszystkich kolorach tęczy i zestawy najpiękniejszej pościeli, jaką kiedykolwiek widziałam. Ale czy będę mogła zapomnieć, że na każdym centymetrze tej cudownej poduszki, kołdry czy sukienki jest zapisane wspomnienie larwy, która przez pięć lat czekała w ciepłym kokonie na moment, kiedy będzie mogła wyfrunąć na wolność i rozpocząć nowy etap, a zamiast tego została wrzucona do garnka i ugotowane żywcem?..." Fragment pochodzi z książki Beaty Pawlikowskiej " Blondynka w Chinach", wyd.G+J RBA, Sp. z o.o. & Co. Spółka Komandytowa, licencjobiorca National Geographic Society.